Zrozumienie globalnego mikrobiomu mleka kobiecego – rewolucja w spojrzeniu na karmienie piersią.

Autor: Estera Michalak, Międzynarodowa Dyplomowana Konsultantka Laktacyjna IBCLC

Mleko matki to cud natury pod mikroskopem

Mleko matki od zawsze było uznawane za „złoty standard” żywienia noworodków. Jest żywym płynem, dynamicznym, inteligentnym, dostosowującym się do potrzeb dziecka. Przez dekady skupiano się głównie na jego składnikach odżywczych: białkach, tłuszczach, węglowodanach, witaminach i składnikach mineralnych. Jednak w ostatnich latach nastąpił przełom, zaczęto dostrzegać znaczenie niewidzialnych, mikrobiologicznych bohaterów mikrobiomu mleka ludzkiego.

Mikrobiom to zbiorowisko mikroorganizmów: bakterii, grzybów, archeonów, które razem tworzą niezwykle złożoną i funkcjonalną społeczność. A mleko matki? To ich naturalny, pierwszy nośnik w życiu dziecka. Nowe badanie analizujące mikrobiom mleka matek z 16 krajów rzuca światło na jego globalną różnorodność i złożone interakcje międzykrólestwowe. Jako konsultant laktacyjny i pasjonatka biologii mleka kobiecego, z ogromnym zainteresowaniem analizuję to przełomowe badanie.

Cel badania: spojrzenie holistyczne, nie tylko bakterie, ale też grzyby i archeony

Większość dotychczasowych badań skupiała się na bakteriach w mleku matki. Jednak mleko to ekosystem, a ekosystemów nie da się zrozumieć, badając tylko jeden jego element. Celem omawianego badania było zrozumienie pełnej różnorodności mikrobiomu mleka ludzkiego, ze szczególnym uwzględnieniem trzech królestw mikroorganizmów: bakterii, grzybów i archeonów (szczególnie metanogennych, takich jak Methanobrevibacter).

Metodyka: globalna skala, solidna analiza

W badaniu wzięło udział 518 zdrowych kobiet karmiących piersią z 16 krajów – od Ekwadoru po Norwegię, od Kenii po Niemcy. Po zebraniu próbek mleka, wykonano analizy genetyczne:

• Bakterie i grzyby analizowano za pomocą sekwencjonowania genów 16S rDNA (dla bakterii) i ITS2 (dla grzybów).
• Archeony wykrywano przy użyciu czułego testu qPCR.

Taki przekrojowy projekt to krok milowy w zrozumieniu tego, co faktycznie znajduje się w mleku matki na całym świecie.

Wyniki: świat mikroorganizmów pod lupą

1. Bakterie: wszędzie, ale różnie

W każdej próbce obecne były bakterie, jednak ich skład znacznie różnił się geograficznie. Dominowały trzy rodzaje:

• Staphylococcus
• Streptococcus
• Bifidobacterium – szczególnie cenione za swoje właściwości probiotyczne.

To nie zaskoczenie, wiemy, że bakterie te odgrywają kluczową rolę w zasiedlaniu jelit niemowląt i wspieraniu ich odporności. Jednak zróżnicowanie między regionami sugeruje, że styl życia, dieta, flora środowiskowa i sposób porodu znacząco wpływają na skład mikrobiomu mleka.

2. Grzyby: niedoceniani towarzysze

Grzyby wykryto w 7% próbek, a dominującym gatunkiem była Candida. Obecność grzybów, choć mniej powszechna niż bakterii, może mieć kluczowe znaczenie dla równowagi mikrobiologicznej w jelitach niemowlęcia. Ich nadmiar lub brak równowagi może prowadzić do zaburzeń, ale w odpowiednich proporcjach są elementem naturalnego ekosystemu.

3. Archeony: egzotyczni goście?

Sekwencje archeonów metanogennych (Methanobrevibacter) wykryto w 11,8% próbek (choć tylko 0,7% w qPCR). To pierwsze tak szerokie badanie wskazujące na możliwość przenoszenia archeonów przez mleko matki, to potencjalnie nowy obszar badań w pediatrii i mikrobiologii.

4. Interakcje międzykrólestwowe: gra sił mikroświata

Analiza współwystępowania mikroorganizmów pokazała:

• Pozytywne korelacje między bakteriami – wspierają one wzajemnie swoje wzrosty i funkcje.
• Negatywne korelacje między królestwami (bakterie vs. grzyby/archeony) – sugerujące konkurencję lub antagonizm, który może mieć wpływ na zdrowie niemowlęcia.

Co to oznacza dla matek, dzieci i praktyki laktacyjnej?

To badanie ma ogromne znaczenie praktyczne zarówno dla konsultantów laktacyjnych, lekarzy, jak i rodziców. Oto kluczowe wnioski:

– Mleko matki to coś więcej niż pożywienie, to nośnik życia mikrobiologicznego

To właśnie poprzez mleko dziecko otrzymuje swój pierwszy „pakiet startowy” mikroorganizmów programujący jego odporność, metabolizm, a nawet zdrowie psychiczne.

– Różnorodność mikrobiomu mleka zależy od środowiska życia matki

Nie ma jednego „idealnego” składu. Mleko z Norwegii będzie inne niż z Kenii, ale każde z nich wspiera rozwój dziecka w danym kontekście środowiskowym. To argument przeciwko ujednolicaniu podejścia do suplementacji i probiotykoterapii u niemowląt.

– Interakcje między mikroorganizmami są kluczowe

Nie chodzi tylko o to, co jest w mleku, ale jak te organizmy ze sobą współdziałają. Zaburzenie tych relacji (np. przez antybiotyki, cesarskie cięcie, stres matki, dietę) może wpłynąć na rozwój mikrobioty dziecka.

– Nowe kierunki badań i wsparcia laktacyjnego

Wiedza o obecności archeonów i grzybów otwiera nowe pytania: jak wpływają one na rozwój dziecka? Jak wspierać zdrowy mikrobiom mleka przez dietę, styl życia i wsparcie laktacyjne?

Wnioski: przyszłość karmienia piersią w świetle mikrobiomu

1. Mikrobiom mleka to nie dodatek, to rdzeń jego funkcji immunologicznej i metabolicznej.
2. Globalna różnorodność mikrobiomu pokazuje, że karmienie piersią nie jest „jednakowe” na całym świecie – i nie musi być.
3. Wsparcie laktacyjne powinno uwzględniać wiedzę o mikrobiomie mleka – i wspierać jego naturalną różnorodność.
4. Potrzebne są dalsze badania, które uwzględnią nie tylko bakterie, ale także grzyby, archeony i ich wzajemne relacje.

🩷 Zapamiętaj!

Dla matek oznacza to jedno: Twoje mleko jest unikalne. Jest żywym, spersonalizowanym lekiem i pokarmem dla Twojego dziecka. A dla specjalistów zachęta, by patrzeć szerzej, bardziej holistycznie i z szacunkiem do natury, która tak perfekcyjnie zaprogramowała mleko kobiece.

Źródło:

Sun H, Finlay B, Azad MB, Cuomo CA, Cowen LE, Berdy B, Livny J, Shea T, Aquino EE, Godoy-Vitorino F, Woortman MA, Shumaker M, Alba C, Rodríguez JM, Domínguez-Bello MG. The human milk bacteriome and mycobiome and their inter-kingdom interactions viewed across geography. Front Nutr. 2025 Jul 7;12:1610346. doi: 10.3389/fnut.2025.1610346. PMID: 40693205; PMCID: PMC12277152.