Autor: Estera Michalak, Międzynarodowa Dyplomowana Konsultantka Laktacyjna IBCLC

W świecie neonatologii karmienie piersią wcześniaka nie jest wyłącznie kwestią odżywiania. To fundamentalna interwencja terapeutyczna. Mleko matki, zwłaszcza dla dzieci urodzonych przedwcześnie, to nie tylko pokarm, ale farmakologicznie aktywna substancja, dostosowana do unikalnych potrzeb niedojrzałego organizmu. Niestety, rozłąka matki z dzieckiem, brak możliwości przystawiania noworodka do piersi oraz stres związany z przedwczesnym porodem utrudniają utrzymanie laktacji. W takiej sytuacji kluczowe staje się skuteczne odciąganie mleka.

Jako konsultant laktacyjny, z wieloletnim doświadczeniem we wspieraniu matek wcześniaków, z dużym uznaniem analizuję wyniki badania przeprowadzonego przez Jonesa, Dimmocka i Spencera. Badanie to stanowi kamień milowy w optymalizacji metod odciągania pokarmu w warunkach oddziału intensywnej terapii noworodków.

Cel i metodologia badania

Celem badania było porównanie efektywności dwóch metod odciągania mleka – sekwencyjnej (kolejno z jednej i drugiej piersi) oraz jednoczesnej (obie piersi w tym samym czasie). Dodatkowo oceniono wpływ masażu piersi na objętość odciągniętego mleka i jego zawartość tłuszczu.

Badanie objęło 36 kobiet przebywających na oddziale intensywnej terapii noworodków North Staffordshire Hospital NHS Trust. Zastosowano randomizację oraz projekt crossover w odniesieniu do masażu piersi, co pozwoliło zwiększyć wiarygodność wyników. Objętość mleka mierzono wagowo, natomiast zawartość tłuszczu – metodą krematokrytu.

Wyniki, które mówią same za siebie

Wyniki badania nie pozostawiają złudzeń: metoda jednoczesna jest zdecydowanie skuteczniejsza niż sekwencyjna. Co więcej masaż piersi dodatkowo potęguje efektywność odciągania.

Metoda odciągania	Bez masażu (średnia objętość mleka)	Z masażem (średnia objętość mleka)
Sekwencyjna	51,32 g	78,71 g
Jednoczesna	87,69 g	125,08 g

Zawartość tłuszczu w mleku nie różniła się istotnie między grupami, co może świadczyć o tym, że metody nie wpływają na skład jakościowy mleka, lecz na jego ilość.

Dlaczego to badanie jest przełomowe? – punkt widzenia konsultanta laktacyjnego

1. Znaczenie metody jednoczesnej

Odciąganie mleka z obu piersi jednocześnie działa nie tylko mechanicznie, ale też neurohormonalnie – stymuluje wyższy poziom prolaktyny i oksytocyny. W praktyce oznacza to nie tylko większą ilość mleka w krótszym czasie, ale również większą szansę na długotrwałe utrzymanie laktacji, co w przypadku mam wcześniaków ma kluczowe znaczenie.

Dodatkowo – krótszy czas sesji to mniej stresu, większy komfort i większa regularność, co w dłuższej perspektywie może decydować o „być albo nie być” karmienia naturalnego.

2. Masaż piersi – proste narzędzie o dużej mocy

Masaż piersi przed i w trakcie odciągania mleka wspiera refleks wypływu, ułatwia opróżnienie pęcherzyków mlecznych i aktywuje receptory nerwowe odpowiedzialne za produkcję hormonów laktacyjnych. To nie kosztuje nic, a może znacząco zwiększyć ilość mleka.

Jako konsultant laktacyjny uczę masażu piersi każdą mamę, szczególnie jeśli zaczynamy pracę z laktacją pobudzaną wyłącznie przez laktator. Wyniki tego badania potwierdzają słuszność tego podejścia.

3. Aspekt psychologiczny i logistyczny

Matki wcześniaków często zmagają się z silnym stresem, poczuciem winy i brakiem kontroli. Widząc, że są w stanie wyprodukować więcej mleka i że mają realny wpływ na zdrowie swojego dziecka – odzyskują sprawczość. To niezwykle cenne. Krótsze i bardziej efektywne sesje odciągania to też lepsza jakość życia – więcej czasu na odpoczynek, regenerację, kontakt skóra do skóry czy odwiedziny na oddziale.

Wnioski praktyczne – rekomendacje dla matek i personelu medycznego

Na podstawie analizy badania oraz mojej praktyki zawodowej, rekomenduję:

1. Stosowanie metody jednoczesnego odciągania mleka jako standardowej techniki u matek wcześniaków, szczególnie w pierwszych tygodniach po porodzie.
2. Wprowadzenie nauki masażu piersi do programów edukacyjnych dla matek hospitalizowanych na oddziałach patologii noworodka.
3. Indywidualne dopasowanie sprzętu do odciągania – odpowiedni rozmiar lejków, jakość laktatora, wygodne miejsce do sesji – to elementy, które mogą znacząco wpłynąć na sukces laktacyjny.
4. Wsparcie psychologiczne i laktacyjne – każda matka wcześniaka powinna mieć dostęp do profesjonalnego konsultanta laktacyjnego już w pierwszej dobie po porodzie.
5. Dokumentowanie postępów i ilości mleka – daje matkom motywację, a zespołowi neonatologicznemu informacje diagnostyczne.

🩷 Zapamiętaj

Badanie Jonesa, Dimmocka i Spencera stanowi niezwykle cenny wkład w rozwój opieki laktacyjnej nad matkami wcześniaków. Jako praktyk, widzę ogromny potencjał we wdrożeniu jego wniosków do codziennej pracy z pacjentkami. Efektywne odciąganie mleka to nie tylko technika – to ratunek, inwestycja i dowód miłości matki do swojego dziecka.

Niech te dane staną się impulsem do zmiany praktyk klinicznych, poprawy edukacji laktacyjnej i budowania systemowego wsparcia dla matek w najtrudniejszych momentach ich macierzyństwa. Bo każda kropla mleka – to nadzieja.

Źródło:

Jones E, Dimmock PW, Spencer SA. A randomised controlled trial to compare methods of milk expression after preterm delivery. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed. 2001 Sep;85(2):F91-5. doi: 10.1136/fn.85.2.f91. PMID: 11517200; PMCID: PMC1721311.